Project-Based Learning (w skrócie PBL), czyli po polsku metoda projektów to jedna z technik nauczania, która opiera się na samodzielnym realizowaniu przez uczniów zadania przygotowanego przez nauczyciela na podstawie wcześniej ustalonych założeń. Ten ukierunkowany na rozwiązywanie problemu sposób uczenia doskonale sprawdza się zarówno w pracy indywidualnej, jak i w grupie. Jakie są kluczowe informacje na temat metody projektu PBL?
Nauczyciele i rodzice dzieci współcześnie uczących się stoją przed wyzwaniem skutecznego wspierania ich w rozwoju. Dziś już nie wystarczy tradycyjny model przekazywania wiedzy teoretycznej i w ślad za tym faktem pedagodzy oraz naukowcy poszukują wciąż nowych środków na pobudzenie do samodzielnego myślenia wchodzącej w świat zawodowych osiągnięć młodzieży. Jednym z pomysłów na poprawę jakości uczenia jest właśnie Project-Based Learning.
Skąd się wzięła metoda PBL?
Za jednego z pierwszych zwolenników edukacji opartej na projekcie, a przynajmniej jej zasad, poprzez swoją ideę, że człowiek uczy się dzięki refleksji po zdobytym doświadczeniu, uznawany jest John Dewey. W jednym ze swoich artykułów, opublikowanych w School Journal w 1897 r. o tytule My Pedagogic Creed ten amerykański pedagog i zarazem filozof pragmatysta napisał, że nauczyciel nie jest w szkole po to, by narzucać dziecku pewne idee lub kształtować w nim pewne nawyki, ale jest tam jako członek społeczności, by wybierać wpływy, które powinny oddziaływać na dziecko i pomagać mu we właściwym reagowaniu na nie.
Kolejną istotną osobą, która miała wpływ na rozwój metody PBL jest również ceniony amerykański pedagog i filozof William Heard Kilpatrick. Bazując na teorii swojego nauczyciela Deweya wprowadził on metodę projektu jako składnik problemowej metody nauczania.
Niektórzy badacze, powiązali również uczenie się metodą projektów z perspektywą Situated Learning (tłum. poznanie usytuowane) Jeana Piageta oraz teoriami konstruktywistycznymi. Piaget był zwolennikiem koncepcji uczenia się, która nie skupia się na zapamiętywaniu.
W ramach jego teorii, nauczanie oparte na projektach jest uważane za metodę, która angażuje uczniów do wymyślania i postrzegania uczenia się jako procesu z przyszłością, zamiast przyswajania podstaw wiedzy jako faktów.
Dalszy rozwój edukacji opartej na projektach jako metodzie dydaktycznej czerpał
z teorii edukacji, bazującej na doświadczeniu i koncepcjach zaproponowanych przez teoretyków, takich jak m.in. Jan Komeński, Johann Heinrich Pestalozzi czy Maria Montessori.
Na czym polega metoda Project-Based Learning?
Project-Based Learning to metoda dydaktyczna, w której wyznaczane są cele, sposoby pracy i terminy nie tylko realizacji całości, ale również etapów pośrednich. W przypadku PBLszczególny nacisk kładzie się na iterację i refleksyjność. Ponadto, ważne są jasno określone kryteria oceny poszczególnych faz wykonania zadania.
Po zakończeniu projektu rezultaty pracy uczniów prezentowane są publicznie. Istotnym elementem PBL jest fakt, że w trakcie realizacji wykonywania zadania wykładowca pełni rolę koordynatora i konsultanta. Jednocześnie pomaga on w podejmowaniu decyzji dotyczących podziału zadań, pilnuje terminów i ocenia rezultaty działania młodych ludzi.
Cechą charakterystyczną Project-Based Learning jest także autorski i zarazem nowatorski styl projektów. W trakcie wykonywania zadań metodą projektów uczniowie ćwiczą odnajdywanie się w nowych sytuacjach, uczą się podejmowania decyzji, rozwiązywania konfliktów, osiągania kompromisu, a także dzielenia się rolami i zadaniami w grupie. Poza tym szlifują umiejętność zbierania informacji z różnych źródeł, ich selekcjonowania i opracowywania, a także przygotowywania prezentacji wyników swoich projektów.
Niewątpliwie PBL przyczynia się do zwiększenia kreatywności uczniów, ciekawości świata, samodzielności, realnej samooceny i odpowiedzialności.
Główne cechy PBL
W metodzie Project-Based Learning występują następujące cechy:
- zdyscyplinowanie – trzymanie się tematu określonego projektu i dążenie do rozwiązania problemu w wyznaczonym terminie;
- autentyczność – tworzenie realnych doświadczeń, które wpływają na pobudzenie myślenia i odnajdywania samodzielnych odpowiedzi na pytania;
- iteracja – czynność powtarzania działania, aż do uzyskania efektów;
- współpraca – wchodzenie w interakcję z innymi i współdziałanie na rzecz efektywnego wykonania zadania.
Metoda projektowa w Polsce i USA
PBL wymaga o wiele dłuższego czasu na realizację poszczególnych zadań podstawy programowej, z tego powodu metoda ta stanowi ogromne wyzwanie dla nauczycieli. Niestety w ramach terminów wyznaczonych przez Kuratorium Oświaty przyswojenie przez uczniów określonego materiału edukacyjnego metodą projektową jest po prostu niemożliwe, z racji jej czasochłonności. Nie zmienia to faktu, że wykorzystywanie w praktyce Project-Based Learning do uczenia pozwala na głębsze zrozumienie i co się z tym wiąże trwalsze zapamiętywanie zdobytych informacji przez młodych ludzi.
Szkoły, które wykorzystują metodę projektową świadomie poświęcają szerokość zakresu nauki na węższą po to, żeby uzyskać bardziej dogłębną eksplorację wybranych tematów. Tak się dzieje na przykład w USA, gdzie kształcenie jest elastyczne w odniesieniu do założonego programu i nie ma sztywnych, odgórnych ograniczeń, dotyczących sposobu czy terminu realizacji poszczególnych obszarów wiedzy. W Polsce wciąż brakuje tego rodzaju podejścia do edukacji szkolnej.
Project-Based Learning – kluczowe informacje
Naukowcy udowodnili, że uczenie się przez doświadczenie ma miejsce dzięki refleksji. A skoro tak jest, to Project-Based Learning jest szczególnie celną metodą dydaktyczną, bowiem dzięki niej uczniowie muszą udowodnić w praktyce, że potrafią rozwiązać konkretne zadanie i poddać krytycznej refleksji swoje działania.
Kluczowy w metodzie PBL jest fakt, że jest ona oparta na ciekawym, angażującym uczniów pytaniu. Postawiony przed uczniami problem posiada sens i odwołuje się w jakiś sposób do ich zainteresowań czy też autentycznych problemów otaczającej ich rzeczywistości.
Dzięki Project-Based Learning młodzi ludzie uczą się:
- samodzielnego rozwiązywania problemów,
- refleksji i prezentowania rezultatów pracy przed innymi,
- planowania i konsekwencji w terminowej realizacji zadań,
- aktywnego szukania odpowiedzi oraz krytycznego myślenia.
Warto dodać, że metoda projektów jest multidyscyplinarna i angażuje uczniów do wykorzystania wiedzy oraz umiejętności z różnych dziedzin nauki. Natomiast podsumowanie projektu powinno być przedstawione w formie wizualnej – na przykład takiej jak plakat, prezentacja multimedialna, makieta czy film.
Bardzo ważnym elementem PBL jest również informacja zwrotna i ocena projektu ze strony członków grupy oraz nauczyciela, która ma na celu zwiększenie efektywności uczniów w rozwiązywaniu kolejnych zadań w przyszłości.